Smetvrees en angst om ziek te worden
Bij smetvrees is er zoals bij alle vormen van OCD sprake van bepaalde gedachten die angst oproepen (obsessies). Bij smetvrees is dat bijvoorbeeld de gedachte om ziek worden door het drinken uit kopjes waaruit anderen gedronken hebben. De patiënt is tevens bang om trapleuningen en deurkrukken aan te raken, omdat hij of zij gemakkelijk ziek kan worden door alle bacteriën die hierop zitten.
Dwangmatige handelingen bij smetvrees
Bij smetvrees is er sprake van dwangmatige handelingen (compulsies) als gevolg van de angstgedachten. Als iemand met smetvrees iets op straat aanraakt, dan zal die persoon daarna herhaaldelijk de handen wassen. Soms moet de patiënt de handen een bepaalde tijd lang of een bepaald aantal keer wassen, voordat deze voor zijn of haar gevoel daadwerkelijk schoon zijn en geen besmetting meer kunnen veroorzaken. Andere dwangmatige handelingen zijn bijvoorbeeld lang douchen, bestek meerdere malen afwassen en het huis vaak en lang schoonmaken. De patiënt kan zelfs van visite gaan eisen dat deze zich grondig schoonmaakt.
Smetvrees en de invaliderende werking
Zoals alle vormen van OCD werkt smetvrees zeer invaliderend. In eerste instantie kosten de dwanghandelingen die bij smetvrees horen veel tijd en energie. Iemand met smetvrees kan wel een half uur lang douchen. Of tien minuten bezig zijn met het wassen van de handen. Maar voor de patiënt zijn deze dwanghandelingen niet alleen lichamelijke activiteiten. De dwanghandelingen kosten voor de patiënt ook mentaal veel inspanning. De patiënt is voortdurend bezig met het neutraliseren en compenseren van obsessies en rampgedachten (besmetting). Een ander aspect is het sociale aspect. Iemand die steeds allerlei situaties moet voorkomen en voortdurend in gedachten is over een mogelijk besmetting, zal veel problemen hebben met het onderhouden van sociale contacten. Smetvrees kost immers veel tijd en energie. Iemand met smetvrees schaamt zich hier bovendien voor en zal het zoveel mogelijk proberen te verbergen. Sociaal isolement is het gevolg.
Smetvrees en de behandeling
Smetvrees kan worden behandeld met cognitieve gedragstherapie (exposure en responspreventie) en medicijnen. Cognitieve gedragstherapie heeft in de meeste gevallen de voorkeur. Dit omdat men maar al te vaak terugvalt wanneer men stopt met het gebruik van medicijnen tegen OCD.
Smetvrees en cognitieve gedragstherapie
Smetvrees kan het best worden behandeld met exposure en responspreventie. Daarbij stelt men een lijst op van gevreesde situaties. Bijvoorbeeld het aanraken van trapleuningen of iemand een hand geven zonder daarna de handen te wassen. Op zo'n lijst staat de minst gevreesde situatie bovenaan. Onderaan staat de meest gevreesde situatie. De angst voor een situatie wordt minder als de patiënt deze situatie daadwerkelijk ondergaat. En dit gebeurt bij exposure en responspreventie. Maar wel zodanig dat het rustig wordt opgebouwd. Men begint met situaties die heel weinig angst oproepen. Langzaam wordt toegewerkt naar de meest gevreesde situatie. Bijvoorbeeld het helemaal niet douchen op een dag. Puur om aan te tonen dat men echt niet meteen ziek of besmet raakt.
Smetvrees en medicijnen
Smetvrees kan ook worden behandeld met medicijnen. Men moet hierbij denken aan antidepressiva, zoals citalopram. Regelmatig worden ook antipsychotica (neuroleptica) en benzodiazepinen voorgeschreven.